تصمیمات عجیب آیت‌الله خمینی در آخرین ماه‌های زندگی
فرامرز داور - ایران وایر
بنیانگذار و رهبر پیشبینی ناپذیر جمهوری اسلامی ایران در سال آخر حیات خود بیش از گذشته اقدامات غیرمنتظره انجام داد به طوری که آثار آن‌ها هنوز بر ایران باقی است.
از مقطع پذیرش «قطع‌نامه ۵۹۸» شورای امنیت سازمان ملل متحد و پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق در تیرماه سال ۱۳۶۷ تا زمان درگذشت او در خرداد ۱۳۶۸، روح‌الله خمینی دست به اقدامات غیرمنتظره‌‌ای زد که برای «علی خامنه‌‌ای»، رییس جمهوری وقت و «اکبر هاشمی رفسنجانی»، از یاران نزدیک آیت‌الله خمینی هم تعجب‌آور بود.
عزل یک‌باره آیت‌الله «حسینعلی منتظری» از قائم مقامی رهبری، مهم‌ترین اقدام او بود که هنوز کمابیش در افکار عمومی به یاد مانده است. اما دامنه این تصمیم‌های غیرمنتظره منحصر به این کار و ایجاد بحران جانشینی در هفته‌های آخر حیات او نبود. حتی نام «اوشین»، چهره مطرح سریال پربیننده تلویزیونی ژاپنی در آن سال‌ها هم در این بین مطرح بود.
درخواست اعدام فرماندهان خاطی جنگ
کم‌تر از یک هفته پس از پذیرش قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل، یعنی بیست و هفتم تیرماه ۱۳۶۷ درباره آتش بس با عراق، آیت‌الله خمینی روز دوم مرداد در فرمانی به «علی رازینی»، رییس وقت سازمان قضایی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دستور داد دادگاه ویژه تخلفات جنگ در همه مناطق جنگی ایران بدون رعایت مقرراتی که او دست و پاگیر نامید، تشکیل شود و حکم متخلفان را که فرماندهان جنگ بودند، اعدام اعلام کرد: «هرعملی که به تشخیص دادگاه موجب شکست اسلام یا موجب خسارات جانی بوده و یا می‌باشد، مجازات آن اعدام است.»
سازمان قضایی نیروهای مسلح مشخصا به تخلفات نیروهای نظامی ایران رسیدگی کرد اما آیین دادرسی مشخصی برای رعایت حقوق متهمان داشت. آیت‌الله خمینی نه تنها خواستار کنار گذاشتن این مقررات شد که از نظر او، «دست‌وپاگیر» بودند. رهبر وقت جمهوری اسلامی حتی مجازات آن‌ها را هم تعیین کرده بود.
در اسناد و روایت‌های منتشر شده، نیامده است که دقیقا چه افرادی با این فرمان آیت‌الله خمینی در معرض محاکمه قرار گرفتند اما اکبر هاشمی رفسنجانی دو سال پیش از درگذشت در دی ماه ۱۳۹۵، در پاسخ به «یحیی رحیم صفوی»، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و مشاور نظامی کنونی رهبر گفته بود آیت‌الله خمینی مشخصا خواستار اعدام او و دو نفر دیگر از فرماندهان سپاه بوده است.
یکی از این افراد، سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی»، فرمانده سپاه کرمانشاه است که در دوره ریاست جمهوری «محمود احمدینژاد»، وزیر دفاع شد.
هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال ۱۳۶۷ خود نوشته خواستار آزادی احمد وحیدی بوده است که با حکم دادگاه نظامی بازداشت شده بود. سرلشکر پاسدار «محسن رضایی»، فرمانده وقت سپاه هم کسی است که شماری از فرماندهان جنگ، از جمله «حسن روحانی»، رییس جمهوری کنونی و سرلشکر پاسدار «غلامعلی رشید»، فرمانده کنونی قرارگاه «خاتم‌الانبیا» گفته‌‌اند در زمانی که فاو در حال سقوط بود، او گفته بود چنین چیزی امکانناپذیر است.
فاو یکی از مهم‌ترین فتوحات ایران از عراق در دوره جنگ بود. به همین دلیل، دور از انتظار نیست که یکی از فرماندهان خاطی مورد اشاره آیت‌الله خمینی، محسن رضایی باشد که سقوط آن را منکر می‌شده است.
مجوز اعدام زندانیان عضو یا هوادار سازمان مجاهدین خلق
اکبر هاشمی رفسنجانی در توضیح فرمان محاکمه نظامی که آیت‌الله خمینی صادر کرد، گفته بود علی خامنه‌‌ای، رییس جمهوری وقت هم موافق محاکمه فرماندهان خاطی بوده است. اما با وجود فرمان رهبر پرقدرت جمهوری اسلامی، عملا چنین دادگاه‌هایی تشکیل نشد یا در صورت تشکیل، دست کم به اعدام هیچ فرمانده‌‌ای نیانجامید.
با این همه، آیت‌الله خمینی در فرمان غیرمنتظره دیگری در تابستان سال ۱۳۶۷، این بار درباره اعدام غیرنظامیان نظر داد که از سوی مسوولان نظام، برخلاف فرمان او درباره فرماندهان، به طور کامل جدی گرفته شد؛ اعدام زندانیان عضو یا هوادار سازمان مجاهدین خلق که هنوز به این سازمان وفادارای نشان می‌دادند.
موافقت آیت‌الله خمینی با اعدام این افراد پس از حمله اعضای مجاهدین خلق به ایران رخ داد. گروه‌هایی از این سازمان پس از شروع آتش بس میان ایران و عراق، با هدف تصرف شهرهای مرزی و حتی اشغال تهران، دست به حمله نظامی زدند که نام آن «فروغ جاویدان» بود.
نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران با یک حمله در قالب عملیاتی که «مرصاد» نام داشت، مهاجمان را شکست دادند. مجوز اعدام اعضا یا هواداران مجاهدین خلق که در زندان «اوین» در بازداشت بودند و گروه وسیعی از آن‌ها دوره محکومیت خود را سپری می‌کردند، همراه برخی از گروه‌های سیاسی دیگر با گرایش چپ پس از این حمله صادر شد.
آیت‌الله خمینی در دستور خود خواسته بود کسانی که بر موضع «نفاق» پافشاری می‌کنند، شناسایی شده و به دلیل «محارب» بودن، اعدام شوند. در فرمان او آمده بود: «امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید.»
«ابراهیم رئیسی»، رییس کنونی قوه قضاییه، یکی از افرادی است که آیت‌الله خمینی به او اجازه صدور حکم اعدام این افراد را داده بود. تعداد این افراد، دست کم بیش از سه هزار نفر بود.
آیت‌الله «حسینعلی منتظری»، قائم مقام رهبر ایران در آن زمان این کار را بزرگ‌ترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده، توصیف کرده و خطاب به اعضای گروهی که احکام اعدام را صادر و اجرا می‌کردند، از جمله ابراهیم رییسی، گفته بود: «شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ می‌نویسند.»
مجوز گسترده اعدام زندانیان در تابستان ۱۳۶۷ پایان تمایل آیت‌الله خمینی به صدور حکم اعدام نبود. در بهمن این سال اشاره به اوشین، شخصیت اصلی یک سریال ژاپنی به نام «سال‌های دور از خانه» باعث درخواست حکم اعدام دیگری از سوی وی شد که بحران داخلی تازه‌‌ای آفرید.
فرامرز داور - ایران وایر
بنیانگذار و رهبر پیشبینی ناپذیر جمهوری اسلامی ایران در سال آخر حیات خود بیش از گذشته اقدامات غیرمنتظره انجام داد به طوری که آثار آن‌ها هنوز بر ایران باقی است.
از مقطع پذیرش «قطع‌نامه ۵۹۸» شورای امنیت سازمان ملل متحد و پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق در تیرماه سال ۱۳۶۷ تا زمان درگذشت او در خرداد ۱۳۶۸، روح‌الله خمینی دست به اقدامات غیرمنتظره‌‌ای زد که برای «علی خامنه‌‌ای»، رییس جمهوری وقت و «اکبر هاشمی رفسنجانی»، از یاران نزدیک آیت‌الله خمینی هم تعجب‌آور بود.
عزل یک‌باره آیت‌الله «حسینعلی منتظری» از قائم مقامی رهبری، مهم‌ترین اقدام او بود که هنوز کمابیش در افکار عمومی به یاد مانده است. اما دامنه این تصمیم‌های غیرمنتظره منحصر به این کار و ایجاد بحران جانشینی در هفته‌های آخر حیات او نبود. حتی نام «اوشین»، چهره مطرح سریال پربیننده تلویزیونی ژاپنی در آن سال‌ها هم در این بین مطرح بود.
درخواست اعدام فرماندهان خاطی جنگ
کم‌تر از یک هفته پس از پذیرش قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل، یعنی بیست و هفتم تیرماه ۱۳۶۷ درباره آتش بس با عراق، آیت‌الله خمینی روز دوم مرداد در فرمانی به «علی رازینی»، رییس وقت سازمان قضایی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دستور داد دادگاه ویژه تخلفات جنگ در همه مناطق جنگی ایران بدون رعایت مقرراتی که او دست و پاگیر نامید، تشکیل شود و حکم متخلفان را که فرماندهان جنگ بودند، اعدام اعلام کرد: «هرعملی که به تشخیص دادگاه موجب شکست اسلام یا موجب خسارات جانی بوده و یا می‌باشد، مجازات آن اعدام است.»
سازمان قضایی نیروهای مسلح مشخصا به تخلفات نیروهای نظامی ایران رسیدگی کرد اما آیین دادرسی مشخصی برای رعایت حقوق متهمان داشت. آیت‌الله خمینی نه تنها خواستار کنار گذاشتن این مقررات شد که از نظر او، «دست‌وپاگیر» بودند. رهبر وقت جمهوری اسلامی حتی مجازات آن‌ها را هم تعیین کرده بود.
در اسناد و روایت‌های منتشر شده، نیامده است که دقیقا چه افرادی با این فرمان آیت‌الله خمینی در معرض محاکمه قرار گرفتند اما اکبر هاشمی رفسنجانی دو سال پیش از درگذشت در دی ماه ۱۳۹۵، در پاسخ به «یحیی رحیم صفوی»، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و مشاور نظامی کنونی رهبر گفته بود آیت‌الله خمینی مشخصا خواستار اعدام او و دو نفر دیگر از فرماندهان سپاه بوده است.
یکی از این افراد، سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی»، فرمانده سپاه کرمانشاه است که در دوره ریاست جمهوری «محمود احمدینژاد»، وزیر دفاع شد.
هاشمی رفسنجانی در خاطرات سال ۱۳۶۷ خود نوشته خواستار آزادی احمد وحیدی بوده است که با حکم دادگاه نظامی بازداشت شده بود. سرلشکر پاسدار «محسن رضایی»، فرمانده وقت سپاه هم کسی است که شماری از فرماندهان جنگ، از جمله «حسن روحانی»، رییس جمهوری کنونی و سرلشکر پاسدار «غلامعلی رشید»، فرمانده کنونی قرارگاه «خاتم‌الانبیا» گفته‌‌اند در زمانی که فاو در حال سقوط بود، او گفته بود چنین چیزی امکانناپذیر است.
فاو یکی از مهم‌ترین فتوحات ایران از عراق در دوره جنگ بود. به همین دلیل، دور از انتظار نیست که یکی از فرماندهان خاطی مورد اشاره آیت‌الله خمینی، محسن رضایی باشد که سقوط آن را منکر می‌شده است.
مجوز اعدام زندانیان عضو یا هوادار سازمان مجاهدین خلق
اکبر هاشمی رفسنجانی در توضیح فرمان محاکمه نظامی که آیت‌الله خمینی صادر کرد، گفته بود علی خامنه‌‌ای، رییس جمهوری وقت هم موافق محاکمه فرماندهان خاطی بوده است. اما با وجود فرمان رهبر پرقدرت جمهوری اسلامی، عملا چنین دادگاه‌هایی تشکیل نشد یا در صورت تشکیل، دست کم به اعدام هیچ فرمانده‌‌ای نیانجامید.
با این همه، آیت‌الله خمینی در فرمان غیرمنتظره دیگری در تابستان سال ۱۳۶۷، این بار درباره اعدام غیرنظامیان نظر داد که از سوی مسوولان نظام، برخلاف فرمان او درباره فرماندهان، به طور کامل جدی گرفته شد؛ اعدام زندانیان عضو یا هوادار سازمان مجاهدین خلق که هنوز به این سازمان وفادارای نشان می‌دادند.
موافقت آیت‌الله خمینی با اعدام این افراد پس از حمله اعضای مجاهدین خلق به ایران رخ داد. گروه‌هایی از این سازمان پس از شروع آتش بس میان ایران و عراق، با هدف تصرف شهرهای مرزی و حتی اشغال تهران، دست به حمله نظامی زدند که نام آن «فروغ جاویدان» بود.
نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران با یک حمله در قالب عملیاتی که «مرصاد» نام داشت، مهاجمان را شکست دادند. مجوز اعدام اعضا یا هواداران مجاهدین خلق که در زندان «اوین» در بازداشت بودند و گروه وسیعی از آن‌ها دوره محکومیت خود را سپری می‌کردند، همراه برخی از گروه‌های سیاسی دیگر با گرایش چپ پس از این حمله صادر شد.
آیت‌الله خمینی در دستور خود خواسته بود کسانی که بر موضع «نفاق» پافشاری می‌کنند، شناسایی شده و به دلیل «محارب» بودن، اعدام شوند. در فرمان او آمده بود: «امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید.»
«ابراهیم رئیسی»، رییس کنونی قوه قضاییه، یکی از افرادی است که آیت‌الله خمینی به او اجازه صدور حکم اعدام این افراد را داده بود. تعداد این افراد، دست کم بیش از سه هزار نفر بود.
آیت‌الله «حسینعلی منتظری»، قائم مقام رهبر ایران در آن زمان این کار را بزرگ‌ترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده، توصیف کرده و خطاب به اعضای گروهی که احکام اعدام را صادر و اجرا می‌کردند، از جمله ابراهیم رییسی، گفته بود: «شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ می‌نویسند.»
مجوز گسترده اعدام زندانیان در تابستان ۱۳۶۷ پایان تمایل آیت‌الله خمینی به صدور حکم اعدام نبود. در بهمن این سال اشاره به اوشین، شخصیت اصلی یک سریال ژاپنی به نام «سال‌های دور از خانه» باعث درخواست حکم اعدام دیگری از سوی وی شد که بحران داخلی تازه‌‌ای آفرید.
