انفجار اقتصادی نزدیک است!
مجتبی احمدی - شبکه بیان
نرخ دلار آمریکا از کانال 7000 تومان عبور کرده و هر سکه تمام به قیمتی بالاتر از 2 میلیون 550 هزار تومان به فروش می‌رسد؛ این بالاترین قیمتی است که دلار و سکه تا کنون به خود دیده‌اند. گرانی کالاها و خدمات به نگرانی‌های مردم دامن زده و عده زیادی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به سمت بازار سکه، دلار، مسکن و خودرو هجوم برده‌اند. این مسئله باعث افزایش نرخ اجاره‌بها و رشد سرسام‌آور قیمت خودرو شده است. دو خودروساز بزرگ ایرانی نیز بر این موج سوار شده‌اند و با احتکار محصولات خود، در پی سودهای بادآورده هستند. نابسامانی اقتصاد ایران در حالی است که هنوز تحریم‌های آمریکا اجرایی نشده‌اند. عماد اسماعیلی، کارشناس اقتصادی با بیان اینکه افزایش بی‌رویه قیمت‌ها واکنشی نسبت به تحریم‌های پیش روست، در مصاحبه با «شبکه رسانه‌ای بیان» می‌گوید: «مسائل کنونی در سوءمدیریت دولت و فعالیت‌های غیرقانونی سپاه نیز ریشه دارد و اگر این سوءمدیریت و تحریم‌ها ترکیب شوند، باید منتظر انفجار اقتصادی باشیم.»
آقای اسماعیلی به نظر شما در حال حاضر مردم از نظر مالی چه شرایطی را تجربه می‌کنند و اساساً اوضاع فعلی اقتصاد ایران معلول چه تصمیماتی است؟
شرایط اقتصادی مردم را خود شما که از اصحاب رسانه هستید بهتر از من می‌دانید. مردم بیشتر از هر چیز نگران آینده هستند. تصویر مردم از آینده، یک تصویر تیره‌وتار است و نداشتن یک چشم‌انداز روشن و مثبت موجب نا اطمینانی آن‌ها شده است؛ بنابراین اگر مردم برای دلار، سکه و حتی خودرو صف می‌کشند، نباید چندان متعجب شد، چون آن‌ها نسبت به آینده پیش روی خود مطمئن نیستند؛ ولی به این باور رسیده‌اند که در این آینده همه‌چیز گران خواهد شد؛ لذا تصمیم می‌گیرند نقدینگی خود را به دلار یا کالاهایی مانند خودرو، سکه و مسکن تبدیل کنند تا از کاهش ارزش آن جلوگیری شود.
در پاسخ به پرسش هوشمندانه شما که شرایط کنونی معلول چه تصمیماتی است، باید بگویم این مسیری است که حکومت انتخاب کرده و هزینه طی کردن این مسیر را هم از جیب مردم می‌پردازد. جمهوری اسلامی برای برنامه اتمی و نفوذ ایدئولوژی خود در منطقه یک جنگ بزرگ سیاسی راه انداخته و حاضر نیست از خر شیطان پیاده شود. غرب این جنگ سیاسی را با ضربه‌های کوبنده اقتصادی پاسخ می‌دهد. از سال 2004 مردم ایران گروگان برنامه اتمی بیت رهبری و سپاه پاسداران هستند و بیش از 10 سال تحریم‌های کمرشکن به مردم تحمیل کردند. بعد از این همه دردسر دوباره نیز آیت‌الله خامنه‌ای پشت تریبون می‌رود و به رئیس سازمان انرژی اتمی دستور می‌دهد 190 هزار سو غنی‌سازی کنید؛ از جیب چه کسی؟ از جیب مردم؟ به قیمت تحریم‌های فلج‌کننده؟ به نظر من اوضاعی که الان در اقتصاد داریم معلول تصمیم‌های مسئولان ارشد نظام است که جز فساد اقتصادی، نزاع با قدرت‌های خارجی و سوءمدیریت چیزی در پی نداشته است.
* دولت در چند روز اخیر تلاش زیادی برای آرام جلوه دادن اوضاع اقتصادی کرده و در مواردی هم موضع دفاعی گرفته است؛ برای مثال حسن روحانی دیروز در یک سخنرانی ادعا کرده است که تلاطم بازار، دلیل اقتصادی ندارد. آیا این نشان‌دهنده دستپاچگی و بی‌برنامگی دولت نیست؟
دولت علاوه بر اینکه یک دستگاه بوروکراسی ضعیف، فشل و ناکارآمد در اختیار دارد، از نظر منابع و درآمدها نیز در تنگنای سختی قرار گرفته است. درآمدها با هزینه جور در نمی‌آید. دستگاه بوروکراسی حکومت هزینه زیادی تولید می‌کند و چهره‌های مذهبی و روحانی هرکدام سهم خود را از سفره انقلاب می‌خواهند. فساد اقتصادی به لایه‌های مختلف حکومت نفوذ کرده و خرج روی دست دولت می‌گذارد. از طرفی ادامه دخالت در سوریه، عراق، فلسطین، یمن و لبنان نیازمند منابع هنگفت است. در این شرایط وقتی دولت نمی‌تواند منابعی برای این هزینه‌ها پیدا کند، مجبور است دست در جیب مردم ببرد و تا ریال آخر از جیب آن‌ها بردارد؛ بنابراین البته که تلاطم بازار، دلیل اقتصادی ندارد، دلیل آن فعالیت‌هایی است که سپاه پاسداران و علی خامنه‌ای در داخل و خارج از ایران انجام می‌دهند. حسن روحانی و کابینه‌اش هم سهم زیادی در اوضاع کنونی دارند. او چرا یک بار صادقانه همه واقعیت‌ها را برای مردم بیان نمی‌کند؟ چون خودش هم موافق ادامه دخالت در کشورهای عربی است؛ استناد من برای اثبات این ادعا، برخی سخنرانی‌های روحانی است که از کمک جمهوری اسلامی به ملت‌های به اصطلاح مظلوم عربی، قاطعانه دفاع کرده است.
درباره بخش پایانی پرسش شما نیز باید بگویم اتفاقاً این دولت چون برای همه بخش‌های اقتصادی برنامه دارد، شرایط به اینجا رسیده است. اگر حکومت، اقتصاد را به حال خودش رها می‌کرد و اجازه می‌داد خود مردم تصمیم‌گیرنده باشند، الان درگیر مشکلات عمیق و گرانی‌های بی‌مورد نبودیم. اما قبول دارم که دولت در برابر مشکلات اقتصادی دستپاچه شده است. موضع‌گیری‌های اخیر وزیر امور اقتصاد و دارایی و همین‌طور رئیس‌کل بانک مرکز نشان‌دهنده این مسئله است که عنان کار از کفشان خارج شده و توانایی کنترل مشکلات اقتصادی را ندارند.
* آقای اسماعیلی پیش‌بینی شما از آینده کشور چیست، اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟
این غیرواقع بینانه نیست که اقتصاد ایران را رو به سقوط توصیف کنم. هم‌اکنون حجم نقدینگی از یک تریلیون و 500 هزار میلیارد تومان گذشته و دولت از مدیریت آن عاجز است. نسبت این نقدینگی به تولید ناخالص داخلی به 110 درصد رسیده است؛ در حالی که این نسبت باید 60 تا 70 درصد باشد. ساختار نظام بانکی ایران نیز معیوب است و نمی‌تواند نقدینگی موجود را به سمت تولید هدایت کند؛ لذا نقدینگی سردرگم از بازار دلار، سکه و خودرو سر درمی‌آورد و به شرایط به چیزی که مشاهده می‌کنید منتج می‌شود. اقتصاد ایران دلال محور شده و به سمت دلالی و واسطه‌گری پیش می‌رود. عده زیادی حاضرند شب تا صبح را در صف خرید خودرو و سکه بخوابند تا از گرانی‌ها سود ببرند؛ این مسئله، پیام نگران‌کننده‌ای را می‌رساند.
* این اقتصاد دلال محور چه خسارت‌هایی را در پی دارد؟
در اقتصاد دلال محور باید فاتحه تولید و بخش مولد را خواند. اقتصاد دلال محور همه را به بی‌راهه می‌کشاند و حباب‌های اقتصادی درست می‌کند. وقتی این حباب‌ها بترکد، همه ضرر می‌کنند. همین اقتصاد دلال محور است که تورم را به شدت افزایش داده است. به نرخ تورمی که دولت یا مرکز آمار اعلام می‌کند اعتنایی نکنید، این‌ها جز آمارسازی چیز دیگری نیست. افزایش بی‌رویه قیمت‌ها واکنشی نسبت به تحریم‌های پیش روست. مسائل کنونی در سوءمدیریت دولت و فعالیت‌های غیرقانونی سپاه نیز ریشه دارد و اگر این سوءمدیریت و تحریم‌ها ترکیب شوند، باید منتظر انفجار اقتصادی باشیم.
