ایران وایر
شعر می‌خواند و هر چند دقیقه یک بار صدای «احسنت احسنت» رهبر جمهوری اسلامی شنیده می‌شود.
«رضا نیکوکار» را بسیاری از اهالی ادبیات، ترانه سراها و شعرا با اشعار مذهبی و آیینی او می‌شناسند. او یکی از شاعرانی است که در مراسم افطار و شعرخوانی بیت رهبری دعوت شده بود. نوبت شعر خوانی او که شد، گفت:«این غزل را به ساحت مقدس نبی اکرم تقدیم می‌کنم.»
رضا نیکوکار دو سال پیش در نشست شاعران با علی خامنه‌ای، چفیه او را به یادگاری گرفت و عکس و فیلم شعرخوانی و صحبت این شاعر با رهبر جمهوری اسلامی بارها در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شد. اما این روزها نامش در آلبوم جدید «سیاوش قمیشی» آمده است. او ترانه سرای آهنگ «قولِ» آلبوم «سرگذشت»، جدیدترین آلبوم سیاوش قمیشی، خواننده ساکن لس آنجلس معرفی شده است. ترانه «عاشقانه» او طرفداران زیادی هم پیدا کرده است در حالی که در سال‌های اخیر بسیاری از شاعران و ترانه سراهایی که برای خوانندگان لس آنجلسی ترانه گفته اند، ممنوع از کار شده‌اند. یکی از آن ترانه سراها به «ایران وایر» می‌گوید: «ممنوع الکار شدن هم خودی و ناخودی دارد. خیلی از ترانه سراهایی که با آن طرف آب کار کرده‌اند، هیچ وقت ممنوع‌الکار نشده‌اند. در عوض عده دیگری بدون کار کردن با خواننده‌های آن طرف آبی، ممنوع‌الکار هستند.»
ترانه سرای دیگری درباره انتشار نام رضا نیکوکار به عنوان شاعر ترانه «قول» قمیشی می‌گوید: «گاهی ترانه‌سراها می‌گویند ترانه آن ها دزدیده شد یا ما به خواننده نفروخته بودیم و واسطه در کار بوده است. بعضی هم می‌گویند ترانه من نیست و از نام من استفاده شده. ممکن است اگر به آقای نیکوکار زنگ بزنید، یکی از این‌ها را بگوید. شاید هم صادقانه بگوید کار خودش است.»
او اضافه می کند: «به هر حال، من ترانه سراهایی می‌شناسم که خودشان ترانه را فروخته‌اند اما بعد از انتشار کار، این حرف‌ها را زده اند که ممنوع‌الکار نشوند.»
«ایران وایر» سعی می کند با رضا نیکوکار تماس بگیرد اما او حاضر به گفت و گو نمی شود.
سال 88، مجله «ایران دخت» از ممنوع شدن کار 54 ترانه سرا به طور هم زمان خبر داد. در این گزاش نوشته شد که مشخص نیست این ترانه سراها به چه دلیلی «ممنوع الفعالیت» شده اند. یکی از آن‌ها به «ایران وایر» می‌گوید: «برخی به دلایل سیاسی، مثل شرکت در کمپین‌های انتخاباتی ممنوع‌الکار شدند و برخی به خاطر انتشار بعضی ترانه‌هایی که رنگ و بوی سیاسی داشتند. بعضی هم به خاطر فروش ترانه به خواننده‌های آن طرف آبی.»
به گفته او، برخی از این افراد، ترانه سراهای فعال هم نبوده و تنها یکی دو ترانه در کارنامه داشته‌اند.
اما فهرست ترانه‌سراهایی که به خاطر همکاری با خواننده‌های غیرمجاز، مدت‌ها ممنوع از کار شده‌اند، عریض و طویل تر است. یکی از آن‌ها می‌گوید: «کانال‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های مختلف زیادی به وجود آمده بودند و ترانه‌سرایان، ترانه‌های خود را به خوانندگان لس آنجلسی واگذار می کردند. آن ها اصلا پیش بینی نمی کردند که شاید این همکاری بتواند به قیمت ممنوعیت کاری آن ها تمام شود. اما این اتفاق افتاد.البته ممنوع الکار که نمی‌شود گفت، خیلی از ما ممنوع‌الاسم هستیم؛ یعنی ترانه‌هایمان با اسم مستعار یا بی‌نام منتشر می‌شوند.»
«ترانه مکرم» خودش را «ممنوع‌الکارترین» ترانه سرای ایران معرفی می‌کند. او سال 79 اولین ترانه‌اش، «یه روز برفی» را برای «محمدرضا عیوضی» سرود و پس از آن با خوانندگان زیادی کار کرد؛ از «محمد اصفهانی» و «خشایار اعتمادی» و «محسن چاوشی» گرفته تا «سیاوش شمس» و «معین» و «شهرام کاشانی». او حتی برای «کویتی پور» هم ترانه گفته است؛ ترانه «ای آسمان» که این مداح و خواننده مذهبی آن را در آلبوم «غریبانه 2» خوانده نیز کار او است.
ترانه مکرم در مصاحبه‌ای ویدیویی می‌گوید که وقتی ترانه مذهبی گفتم، تشویق نشدم اما برای گفتن ترانه خواننده‌های لس آنجلسی تنبیه شدم.
«مونابرزویی» ترانه سرایی است که کارش را با سرودن ترانه برای «شادمهر عقیلی» آغاز کرد و همکاری خود را در این سال‌ها با او ادامه داد. این ترانه سرا در مصاحبه با برنامه اینترنتی «آبان»، گفته که در حال حاضر ممنوع‌الکار و ممنوع الخروج است: «یک روز مرا خواستند و گفتند باید امضا بدهی که دیگر با شادمهر کار نمی‌کنی. من گفتم باشد، فکرهایم را می‌کنم. گفتند اول امضا کن و بعد فکر کن. من گفتم اما من هنوز چند تا کار دست شادمهر دارم، اگر شادمهر یکی از آن‌ها را بعد از این امضا بخواند، چه می‌شود؟ در جواب گفتند مساله‌ای نیست فقط برگه را امضا کن.»
او برگه را امضا کرده و سال‌ها است با نام مستعار، ترانه می‌سراید. ولی در همین برنامه اعلام می‌کند که ممنوع الخروج هم شده است.
«مریم حیدرزاده»، را اولین بار در برنامه «طعم آفتاب» با اجرای «جواد یحیوی» دیدیم؛ دختری با عینک تیره که ترانه‌های عاشقانه می سرود و تُنِ صدای کودکانه‌اش هارمونی زیبایی داشت. او خیلی زود به شهرت رسید اما هشت سال به خاطر همکاری با خوانندگان لس آنجلسی، از کار ممنوع شد. مریم حیدرزاده هم معتقد است همه ترانه سراهایی که با خوانندگان خارج از کشور کار کرده اند، ممنوع ازفعالیت نشده اند.
او به «خبرآنلاین» گفته است: «متاسفانه هشت سال ناعادلانه من را حذف کردند. به من گفتند شما با خواننده‌های خارج از کشور کار کردید. خیلی‌ها با خواننده‌هایی که از نظر دوستان، مطرود‌تر بودند، کار کردند و اسامی‌شان در تیتراژهای سریال‌های ماه رمضانی تلویزیونی نوشته شد.اگر همه در برابر قانون یکسان هستند، باید آن اتفاقی که برای من افتاد، برای دیگران هم می‌افتاد که البته این طور نشد.»
«نیلوفر لاری‌پور» ترانه سرای آلبوم «پر پرواز» است که برای فیلمی به همین نام سرود و با صدای شادمهر عقیلی خوانده شد. او بعدها هم ترانه‌های زیادی برای شادمهر عقیلی سرود. «آدم فروش» از آخرین ترانه‌های او است که شادمهر در خارج از ایران آن را اجرا کرد. نیلوفر لاری‌پور را سال‌ها ممنوع از فعالیت کرده اند. البته تنها دلیل آن، همکاری با شادمهر نیست، او مدت‌ها است با خوانندگان غیرمجاز همکاری نکرده اما به خاطر حمایت از «میرحسین موسوی» در انتخابات سال 88 و گرایش‌های اصلاح‌طلبانه‌اش، از انتشار نامش جلوگیری شده است.
«روزبه بمانی»، بازیگر، خواننده و ترانه سرا است اما بسیاری معتقدند وجه شاعرانگی و ترانه‌های او به دیگر هنرهایش می‌چربد. «گوگوش»، «داریوش»، «کامران»، «هومن» و «هلن» ترانه‌های او را خوانده‌اند. داخل ایران هم البته ترانه‌هایش را با نام های «بهزاد بمانی» و «بهروز بمانی» و گاه بدون نام منتشر کرده است.
او در یکی از مصاحبه‌هایش با سایت «موزیک ایران» می‌گوید: «هیچ ترانه سرایی به اندازه من ممنوع الاسم نبوده است. حدود هفت یا هشت سال اسم دقیق من در هیچ جا به جز آلبوم عاشقانه ها نیامده است.»
او هم معتقد است که قانون برای ترانه سراهایی که با خارج کار می‌کنند، سلیقه‌ای عمل می‌کند: «این هفت، هشت سال چرا فقط من ممنوع الکار بودم؟ شما می بینید این کار را خیلی‌ها انجام داده‌اند و به نظر من حق طبیعی خیلی از آن ها هم بوده است چون همکاری با کسی که صرفاً در خارج از کشور زندگی می کند، جرم نیست.»
«شاهکار بینش پژوه» هم در این سال‌ها گاهی از کار ممنوع می‌شده و گاهی مجوز می‌گرفته است. او برای «علی رضا عصار» ترانه‌های مناسبتی مثل «عشق الهی» و «ای عاشقان» را گفته بود که هنوز هم گاهی از تلویزیون پخش می‌شوند؛ البته بدون نام ترانه سرا. اما وقتی شاهکار از ایران خارج شد و عکس‌هایش با «ابی» و «آرش» منتشر شدند و بعد هم فعالیت‌های موسیقایی را در زمینه ترانه و خوانندگی دنبال کرد، ممنوع از فعالیت و اسم شد؛ حتی اگر ترانه‌های مناسبتی قدیمی او هنوز از تلویزیون پخش شوند.
«یغما گلرویی» ترانه سرا و مترجم است. او تا کنون ترانه‌های زیادی برای خوانندگان داخلی و خارجی سروده است. ترانه «نقاب» سیاوش قمیشی، یکی از ترانه‌های او است که مورد اقبال عمومی قرار گرفت. یغما آبان 94 به خبرگزاری «ایلنا» گفته بود: «مرکز موسیقی در ۱۰ سال گذشته هیچ نامی از من در هیچ آلبومی نیاورده است. ممکن است تعداد محدودی از شعر‌هایم در آلبوم‌ها خوانده شده باشد اما نام من مجوز نمی‌گیرد. الان هم اگر خواننده‌ای، آلبومی با اشعار من به دفتر موسیقی ارایه کند، مجوز نخواهد گرفت.»
«میثم یوسفی»، روزنامه نگار و ترانه سرا است. او با خواننده‌های زیادی کار کرده و به عنوان مشاور موسیقی هم در پروژه‌های سینمایی حضور داشته است. اما پس از انتشار آهنگ «نگرانت می شم» ابی که ترانه‌اش را سروده بود، مدتی ممنوع از فعالیت شد و ترانه‌هایش بدون نام منتشر شدند. حضورش در سینما و تلویزیون هم بی نام بود.
«مریم دلشاد» از زمانی که ترانه‌هایش با صدای معین در شبکه «پی ام سی» و دیگر شبکه‌های ماهواره‌ای پخش شد، مدتی نتوانست با نام خودش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز بگیرد. قطعات «دلم تنگته»، «ترکم نکن»، «شمال» و «عاشق که بشی» از ترانه‌هایی است که او برای معین سروده است. او پیش تر با «خشایار اعتمادی»، «سعید شهروز» و «امیرعباس گلاب» هم همکاری داشته است.
«کامران رسول زاده» ترانه سرا، خواننده و آهنگ سازی است که به خاطر ترانه‌های آلبوم «چشماتِ» «مهرنوش»، چند وقتی طعم ممنوع بودن فعالیت را در عرصه ترانه و خوانندگی چشید اما به تازگی در برنامه «دورهمی» که از شبکه «نسیم» تلویزیون ایران پخش می‌شود، دو ترانه اجرا کرده است.
به این فهرست می‌توانیم اسامی دیگری هم اضافه کنیم؛ «بابک روزبه»، «حسن علیشیری»، «اهورا ایمان»، «مریم اسدی»، «مهیار کاظم‌زاده»، «حمیدرضا صمدی»، «یاسین احمدی»، «حسین غیاثی»، «مهدی موسوی» و «فاطمه اختصاری» و....
یکی از ترانه سراها به «ایران وایر» می‌گوید: «اگر بیش تر از پنج ترانه داشته باشی، حتما دوره‌ای از ممنوع‌الکاری را تجربه کرده‌ای؛ مگر این که خیلی خودی باشی.»
هنوز مشخص نیست که رضا نیکوکار، ترانه سرای ولایی هم ممنوع الکاری را تجربه می‌کند یا خیر؟
